Ambtenaren: snel miljarden nodig om vastlopen stroomnet en economie los te trekken, 'zoek samenwerking met bedrijven op'
In dit artikel:
Rijksambtenaren waarschuwen dat de energietransitie zonder snelle, concrete keuzes van het volgende kabinet vastloopt en de levering van betaalbare, schoon opgewekte stroom in gevaar brengt. In het in vier maanden opgestelde rapport Routes naar realisatie — bestemd voor de onderhandelaars die dinsdag over voortgang rapporteren — staat dat het kabinet vóór 2040 duidelijke doelen, financiële regelingen en ruimtelijke kaders moet vastleggen om bedrijven aan boord te houden.
Door de val van het kabinet is maandenlang weinig nieuw beleid gemaakt, waardoor urgentie is toegenomen: vergunningverlening, uitrol van netcapaciteit, inplanning van hoogspanningslijnen, trafohuisjes en waterstofinstallaties moeten versneld worden. Financieel is er een knelpunt: huidige klimaatbudgetten lopen grotendeels af rond 2030 en subsidieregelingen zoals de SDE++ kampen al met tekorten. Ambtenaren rekenen voor dat er ongeveer 17 miljard euro extra kasruimte nodig is om bestaande verplichtingen na te komen en projecten door te laten lopen; zonder duidelijkheid haken bedrijven af.
Praktische knelpunten zijn zichtbaar: ruim 14.000 bedrijven staan op een wachtlijst voor aansluiting op het elektriciteitsnet, en lange vergunningprocedures en ontbrekende ruimtelijke aanwijzingen voor kabels en masten blokkeren investeringen. De rapporteurs adviseren dat overheid en bedrijfsleven tegelijk stappen zetten in plaats van op elkaar te wachten. Concreet pleiten zij onder meer voor landelijke sturing bij lokale besluiten over windparken, waterstofprojecten en grote elektriciteitsverbindingen, en voor het verplicht flexibiliseren van grote energiecontracten zodat vastgehouden netcapaciteit vrijkomt.
Uitstel van keuzes over stikstof, netcongestie en ruimtelijke planning leidt volgens het rapport tot hoge maatschappelijke en economische schade, maar met uitgesproken 2040-doelen en samenwerking met het bedrijfsleven is inhalen nog mogelijk.