Ambtenaren, Raad van State en Planbureaus moeten harder werken en niet meer saboteren
In dit artikel:
Het stuk beschrijft hoe het kabinet-Schoof herhaaldelijk strandde op tegenstand van ambtenaren, Planbureaus (vooral het PBL) en de Raad van State, met concrete voorbeelden bij meerdere partijen en beleidsterreinen.
Wie en wat: ministers van PVV (Marjolein Faber), BBB (Femke Wiersma) en VVD (David van Weel) liepen vast omdat ambtelijke diensten, het Planbureau voor de Leefomgeving en de Raad van State beleid blokkeerden of onvoldoende ondersteunden. Bij Faber leidde interne uitlekkingen en gebrek aan informatie over buitenlandse voorbeelden van streng asielbeleid tot politieke schade voor haar partij. Wiersma werd volgens het artikel alleen gelaten in het stikstof- en natuurdebat; het PBL en de RvS verspreiden volgens de auteur paniekerige of te eenzijdige informatie, en het PBL zou liever grootschalige windparken op de Noordzee zien dan serieuze aandacht voor kernenergie. Bij de VVD botste minister Van Weel met het Openbaar Ministerie: de OM zou aangiftes van agenten laten liggen en weinig draagvlak tonen voor strengere handhaving tegen geweld tegen hulpverleners.
Wanneer en waar: de voorbeelden bestrijken recente en lopende dossiers in Nederland, met verwijzingen naar nota’s (o.a. Ontwerp-Nota Ruimte, september 2025) en brieven uit 2024, en betreffen landelijke besluitvorming in Haagse instituten (PBL, RvS, ambtelijke top).
Waarom: volgens de auteur ontbreekt technische deskundigheid bij veel ambtenaren (met name bestuurskundigen), heerst er een politieke bias binnen adviesorganen en wordt er te weinig gekeken naar internationale praktijk en concrete uitvoeringskosten. Dat leidt tot slecht onderbouwde beleidsadviezen, onvoldoende juridische vergelijking met andere EU-landen en een zwakke verdediging van ministers tegenover gevestigde bureaucratie.
Aanbevelingen: drie concreet geformuleerde stappen om ambtelijke wederwerkzaamheid te verminderen:
1) Verplichte korte training voor nieuwe ministers in het geven van een dienstbevel zodat zij organisatie en handhaving beter kunnen afdwingen.
2) Een ontslag- of vertrekregeling voor ambtenaren met alleen een bestuurskundeopleiding; meer plaats voor statistici, economen, biologen en natuurkundigen om problemen technisch op te lossen.
3) Een minder politiek georiënteerde Raad van State die wel internationaal vergelijkt en oog heeft voor praktische bescherming van rechters, politie, cipiers en winkeliers; daarnaast wordt pleidooi gemaakt voor strengere regels en betere datadeling tussen politie, justitie en vervoerders zoals NS.
Context en toon: het artikel is een kritische opiniërende oproep tot hervorming van de Haagse ambtenarij en adviesinstellingen, met als leidmotief dat het beter — technischer, minder ideologisch en praktischer — kan en moet om veiligheids-, natuur- en migratieproblemen effectief aan te pakken.