Als het ze uitkomt heeft de vissector het geheugen van een goudvis
In dit artikel:
Supermarkten als Albert Heijn, Jumbo en Lidl hebben onlangs besloten geen Atlantische makreel meer te verkopen, omdat de soort door jarenlange overbevissing in de Noord-Atlantische regio ernstig is achteruitgegaan. Het aantal makrelen dat kan voortplanten is tussen 2014 en 2025 met 78 procent gedaald. Ook blauwe wijting en Atlantische haring zijn sterk verzwakt. Deze pelagische vissen vormen niet alleen een miljardenbranche voor vissers, verwerkers en vismeelindustrie, maar zijn ook essentieel voor het voedselweb in de Noordzee.
Sinds ongeveer 2010 lukt het de kuststaten rond de Noord-Atlantische Oceaan (EU, VK, Noorwegen, Groenland, Faeröer, IJsland en Rusland) niet om blijvende vangstquota af te spreken. Landen negeren vaak het wetenschappelijke advies van ICES en overschrijden het vangstadvies gemiddeld met 39 procent. Het MSC-keurmerk voor duurzame vis ging in 2019 verloren voor makreel; blauwe wijting en haring verloren dat keurmerk in 2020. ICES adviseerde recent een forse quotumverlaging van 70 procent voor 2026 om instorting van het bestand te voorkomen.
De Pelagic Freezer Association (PFA), die Nederlandse grote vissersbedrijven vertegenwoordigt, wijst naar andere kuststaten als schuldigen en vraagt de EU om sancties tegen landen die eenzijdig quota ophogen. Tegelijkertijd blijkt dat PFA-leden zelf jarenlang profiteerden van diezelfde ontwikkelingen: Parlevliet & Van der Plas bouwde vanaf 2009 grootschalige verwerkingscapaciteit op de Faeröer (later P&P Faroe Pelagic), met een piekverwerking van circa 120 miljoen kilo per jaar voor de verkoop. Ook partners als het IJslandse Samherji en Nederlandse bedrijven met Britse visrechten (bijv. Cornelis Vrolijk via North Atlantic Fishing Company) waren groot in de pelagische vangsten.
Samengevat: de crisis rond makreel en soortgelijke vissen komt voort uit overcapaciteit, klimaatgedreven verschuivingen van visbestanden en het ontbreken van internationale naleving van wetenschappelijke adviezen. Grote visbedrijven bekritiseren nu anderen, terwijl hun eigen investeringen en handelspraktijken het quota-conflict mede hebben aangewakkerd. Zonder strikte vangstreducties en internationale samenwerking dreigt niet alleen de visindustrie verlies, maar ook ernstige schade aan het mariene ecosysteem.