Als dertiger een inenting halen tegen baarmoederhalskanker: nuttig of hopeloze zaak? | opinie

In dit artikel:

Rixt van Dongera, strategisch adviseur en voorzitter van stichting Bloody Basics, roept het Rijk op om na het grote datalek bij Bevolkingsonderzoek Nederland veel actiever en duidelijker voorlichting te geven over baarmoederhalskanker. Bij het datalek zijn gegevens van ruim 485.000 vrouwen bij hackers beland, wat volgens haar het vertrouwen in het bevolkingsonderzoek kan aantasten en deelname kan doen afnemen — met het risico dat diagnoses te laat gesteld worden.

Van Dongera wijst erop dat het risico op baarmoederhalskanker het grootste is tussen ongeveer 30 en 60 jaar en dat vrouwen vanaf hun dertigste elke vijf jaar een oproep krijgen voor een uitstrijkje. Bovendien kunnen tieners tot 18 jaar gratis gevaccineerd worden tegen HPV, het virus dat in veel gevallen aan de basis ligt van deze kankersoort. Toch blijkt er volgens haar veel onduidelijkheid te bestaan over de risico’s, de kosten en de mogelijkheden: informatie van instanties zoals het RIVM is volgens haar technisch en onvolledig, en advies om maar de huisarts te raadplegen leidt ertoe dat veel vrouwen zelf geen stappen ondernemen.

Persoonlijke ervaring illustreert dit: nadat Van Dongera op haar dertigste meedeed aan het bevolkingsonderzoek kreeg ze de melding dat HPV was aangetroffen. Hoewel bij haar geen afwijkende cellen werden gevonden, schrok ze en realiseerde ze zich dat ze weinig wist over het virus en de vervolgmogelijkheden. Ze noemt ook dat 80–90% van de bevolking ooit met HPV besmet raakt — vaak onschuldig, maar soms leidend tot kanker.

Belangrijkste kritiekpunten en voorstellen:
- Start een langdurige, toegankelijke voorlichtingscampagne over het belang van deelname aan screening en de risico’s van het niet controleren, vooral nu het vertrouwen door het datalek is geschaad.
- Maak duidelijke informatie beschikbaar over de kosten en mogelijkheden van een uitstrijkje buiten de vijfjaarlijkse oproep.
- Informeer expliciet over de effectiviteit van vaccinatie op latere leeftijd; uit haar gesprek met de huisarts bleek dat vaccinatie ook daarna nog beschermt tegen de gevaarlijkste typen (HPV 16 en 18) maar dat je er zelf voor moet betalen.
- Maak de HPV-vaccinatie gratis voor vrouwen van alle leeftijden, om financiële drempels weg te nemen en deelname te verhogen.

Van Dongera waarschuwt dat onduidelijke communicatie en kosten barrières kunnen vormen waardoor vrouwen afzien van bescherming en controle, met mogelijk ernstige gevolgen voor vroege opsporing en overlevingskansen.