Als de orkaan wél in Nederland aan land komt, zijn de rapen gaar
In dit artikel:
Het KNMI presenteert in het rapport "Een Extreem Rapport" een reeks doorrekeningen die laten zien hoe klimaatverandering bestaande weersextremen in Nederland tot veel grotere, maatschappijontwrichtende gebeurtenissen kan opvoeren. Door historische gebeurtenissen — zoals de hittegolf en droogte van 2018, de overstromingen in Limburg (2021) en orkaan Kirk (oktober 2024) — als uitgangspunt te nemen, schetst het instituut plausibele "XL"-scenario’s: hittegolfXL, natuurbrandXL, laagwaterXL en stortbuiXL.
In elk scenario wordt een reële gebeurtenis licht anders "gerold" in de weersystemen, met ingrijpender gevolgen. Een uitgewerkt voorbeeld is KirkNL: als orkaan Kirk tijdens zijn passage sterker over het Kanaal was gekomen, had Nederland windstoten tot circa 187 km/uur kunnen krijgen en meer dan de helft van het land urenlang te maken gehad met windstoten ruim boven 120 km/uur. Dat zou leiden tot stilvallend weg- en treinverkeer, omgewaaide vrachtwagens, ingestorte kassen, bomen op huizen en grootschalige stroomuitval. Schade wordt in zo’n basisvariant geraamd op ongeveer 2,7 miljard euro; in een scenario met een veel warmere Noordzee loopt dat op tot circa 10 miljard.
Het KNMI waarschuwt bovendien voor combinaties van weersfactoren. Een periode van windstilte, bewolking en strenge vorst kan leiden tot een 'duisterluwte' (Dunkelflaute): zonne- en windopbrengst dalen terwijl de elektriciteitsvraag door verwarming stijgt. Dat kan resulteren in een energiedroogte met extreme stroomprijzen (tot het wettelijke maximum van nu 4 euro per kWh), stilstaande industrie, treinverkeer dat wegvalt en huishoudens zonder stroom — terwijl alleen vitale functies zoals ziekenhuizen en waterkeringen gegarandeerd blijven.
Ook gezondheidsrisico’s en nieuwe plagen komen aan bod: door een warmer klimaat krijgen muggen die West-Nijlvirus overdragen betere kansen om in Nederland te overwinteren en uitbreken. Op Europees niveau waarschuwen onderzoekers dat recordwarmte en de huidige emissietendens leiden tot steeds extremere weerpatronen en groeiende schade; in sommige delen van de VS is schade inmiddels onverzekerbaar, een mogelijk toekomstbeeld voor Nederlandse locaties.
Belangrijkste boodschap van het KNMI: zulke XL‑weersextremen hoeven niet elk jaar voor te komen, maar zijn realistische kansen in de komende decennia en kunnen de samenleving flink ontregelen. Nederland neemt al voorbereidingen — hitteplannen, scenario-oefeningen voor hulpdiensten en verbeterde waterberging — maar volgens het KNMI blijft er veel werk om infrastructuur, energievoorziening en volksgezondheid robuuster te maken tegen deze verhevigde risico’s.