Alles op zwart: Nederlandse ict-systemen nog kwetsbaarder dan gedacht
In dit artikel:
Een nieuw rapport, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken, waarschuwt dat Nederland slecht voorbereid is op grootschalige digitale storingen of krachtige hacks. Omdat vitale diensten — van defensie en Belastingdienst tot politie en wegbeheer — steeds meer afhankelijk zijn van online systemen, kan het langdurig uitvallen van één grote ict‑leverancier grote maatschappelijke ontwrichting veroorzaken.
De onderzoekers constateren dat terugvallen op analoge procedures nauwelijks nog mogelijk is; zij spreken over een overheid die “analoog onbekwaam” is geworden. Concrete risico’s: bij uitval van systemen van Rijkswaterstaat zouden bruggen en sluizen niet meer bediend kunnen worden, het UWV kan geen uitkeringen verwerken en het CJIB verliest de mogelijkheid boetes te innen. Zulke kettingreacties kunnen essentiële processen stilleggen.
Het rapport wijst op structurele oorzaken: veel overheidsict is sterk uitbesteed aan een beperkt aantal externe leveranciers, waardoor afhankelijkheid en systeemsrisico’s toenemen. Begin 2024 toonde de bijna‑faillissementssituatie rond het Franse bedrijf Atos hoe kwetsbaar die afhankelijkheid is: Atos verzorgde belangrijke infrastructuur voor Defensie en betalingen voor de Sociale Verzekeringsbank. Bovendien richten kwaadwillenden zich steeds vaker op leveranciers, omdat toegang daartoe meerdere organisaties tegelijk kan compromitteren.
Financieel komt het rapport hard op de regering; er is volgens de onderzoekers minimaal 24 miljoen euro nodig om op korte termijn maatregelen op gang te brengen — voor veiliger systemen, noodplannen en backups — maar het benodigde totaal kan veel hoger uitvallen. Demissionair staatssecretaris Digitalisering Eddie van Marum erkent de urgentie en benadrukt dat het om bestaanszekerheid gaat: “Dit gaat niet over techniek, dit gaat over bestaanszekerheid.” Tegelijkertijd is het benodigde budget nog niet vrijgemaakt en ligt besluitvorming bij het volgende kabinet.
Kortom: Nederland loopt risico op ernstige maatschappelijke verstoring door digitale storingen. Het rapport pleit voor prioritering, investering in redundantie en uitwijkmogelijkheden, en het verminderen van afhankelijkheid van enkele externe leveranciers om toekomstige crises te voorkomen.