Alleen een centrumrechtse coalitie kan de fundamentele breuk in onze samenleving helen
In dit artikel:
Een centrumrechtse coalitie (D66, VVD, CDA en JA21) is volgens de auteur niet alleen de meest plausibele optie na de verkiezingen, maar ook noodzakelijk om de diepe breuk in de Nederlandse samenleving tussen progressieven en conservatieven te helen. Verkenner Wouter Koolmees zette een strategische stap door twee duo-gesprekken voor te stellen — GroenLinks-PvdA tegenover VVD, en D66 tegenover JA21 — waarmee hij de formatiedoorstroming mogelijk wil maken. De verwachting is dat Dilan Yeşilgöz haar blokkade tegen GroenLinks-PvdA niet zal opheffen, terwijl een puntige blokkade tussen Rob Jetten en Joost Eerdmans onwaarschijnlijk is; daarom lijkt een verkenning van een rechts middenkabinet het meest voor de hand te liggen.
Samen hebben D66, VVD, CDA en JA21 75 zetels: geen meerderheid, maar volgens de schrijver juist een politieke troef omdat zo’n kabinet lastige debatten kan afremmen en de oppositie onvoldoende stemmen heeft om het kabinet te dwingen te vallen. Recent politiek taktisch gedrag van diverse partijen — slimme, onverwachte zetten — illustreert dat onderhandelingen nog alle kanten op kunnen.
De kern van het betoog is dat de huidige polarisatie een culturele tegenstelling is die zich de afgelopen dertig jaar heeft opgebouwd: kosmopolitisch versus nationalistisch, elite versus volk, hoogopgeleid versus praktisch. De auteur haalt historische voorbeelden aan van eerdere Nederlandse breuken die met staatsmanschap werden bijgelegd — van religieuze tegenstellingen en de schoolstrijd tot sociaal-economische conflicten die in compromissen als de Pacificatie van 1917 en het Akkoord van Wassenaar (1982) werden opgelost — en betoogt dat ook nu erkenning en wederzijds vertrouwen nodig zijn om tot een duurzame vrede te komen.
Daarom pleit de schrijver tegen de vorming van een zogenaamd middenkabinet (D66, VVD, GroenLinks-PvdA, CDA), omdat dat het conservatieve blok (ongeveer 50 zetels rechts van de VVD) buitenspel zou zetten en de kloof zou verdiepen. In plaats daarvan moet D66, als grootste winnaar aan progressieve zijde, met stoutmoedigheid de hand reiken naar het conservatieve kamp — concreet het JA21 van Joost Eerdmans en Diederik Boomsma — om zo een breed gedragen centrumrechts kabinet mogelijk te maken dat kan werken aan herstel van vertrouwen en nationale eenheid.