Alle Nederlandse plant-, dier- en schimmelsoorten krijgen barcode in DNA-bibliotheek
In dit artikel:
In de Waterleidingduinen en elders in Nederland is vandaag een vernieuwend onderzoeksprogramma officieel van start gegaan dat met slimme camera’s, audio-opnames, radargegevens, DNA-analyse en een AI-platform de volledige biodiversiteit van Nederland in kaart wil brengen. Initiatiefnemer Naturalis werkt hiervoor samen met de Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht en het Westerdijk Instituut; het project (ARISE) werd vijf jaar geleden opgezet en is nu gelanceerd.
Doel is om alle naar schatting 49.000 gevestigde plant-, dier- en schimmelsoorten van Nederland te registreren en van een DNA-barcode te voorzien in een centrale bibliotheek. Idealiter komen per soort meerdere exemplaren in de database, zodat herkenning betrouwbaar wordt. Tot nu toe is dat al gelukt voor ongeveer 84% van de planten, 76% van de dieren en 44% van de schimmels.
Het veldwerk combineert professionele onderzoekers met circa tweehonderd burgerwetenschappers die soorten verzamelen en via speciale toolkitjes naar Naturalis sturen. Daar worden de vondsten gefotografeerd, gedocumenteerd en genetisch gelezen; die gegevens worden aan elkaar gekoppeld in het systeem. AI bespoedigt het proces sterk: classificatie van foto’s en geluiden die vroeger dagen kostte, kan nu in minuten.
Praktijkvoorbeeld is een omheind stuk duin waar damherten geweerd worden om te zien hoe vegetatie en kleine dieren reageren. Camera’s en geluidsopnames monitoren welke soorten terugkomen en welke geluiden ze produceren — informatie die veel ecologische vragen beantwoordt, zoals: wie eet wie, hoe ontwikkelen populaties zich en wat is de impact van ingrepen zoals windparken of bouwprojecten?
Het project ontvangt miljoenensteun van de overheid en wekt internationaal belangstelling; op termijn is koppeling met buitenlandse DNA-bibliotheken gewenst. Voorlopig ligt de prioriteit echter bij het compleet in kaart brengen van de minder onderzochte Nederlandse soorten, om niet alleen de 'bekende favorieten' te documenteren.