Algemene Vergadering VN steunt 'onomkeerbare' stappen naar tweestatenoplossing
In dit artikel:
De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft met een ruime meerderheid een verklaring aangenomen die oproept tot "tastbare, tijdgebonden en onomkeerbare stappen" richting een tweestatenoplossing tussen Israël en de Palestijnen. De zeven pagina’s tellende tekst — voortgekomen uit een conferentie van Saoedi-Arabië en Frankrijk die door Israël en de VS werd geboycot — legt als eerste prioriteit vast het beëindigen van de oorlog in Gaza; Hamas wordt daarbij buiten het toekomstige tweestatenproces gehouden. Van de 193 VN-lidstaten stemden 142 voor, waaronder Nederland; Israël en de Verenigde Staten waren tegen.
Tegelijkertijd zette de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zijn handtekening onder de omstreden E1-bouwplannen op de bezette Westelijke Jordaanoever: 3.400 woningen op 12 km² tussen Jeruzalem en Ma'ale Adumim. Critici waarschuwen dat dit project de Westelijke Jordaanoever praktisch in tweeën snijdt en Oost-Jeruzalem voorlopig omsluit, waardoor een levensvatbare Palestijnse staat vrijwel onmogelijk zou worden. Netanyahu verklaarde dat er geen Palestijnse staat zal komen; een groep van 21 landen, waaronder Nederland, veroordeelde het plan als een schending van internationaal recht.
De militaire situatie escaleert verder: het Israëlische leger bereidt zich volgens berichten voor op een groot offensief in Gaza en tienduizenden Palestijnen zijn recent uit het belegerde Gaza-Stad gevlucht — schattingen spreken van honderdduizenden ontheemden in recente weken. Mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty en Unicef, waarschuwen voor humanitaire rampen; Unicef meldt een sterke toename van ondervoeding onder kinderen in Gaza, met naar schatting 12.800 ondervoede kinderen en hogere percentages in Gaza-Stad.
Regionale spanningen nemen toe na een Israëlische luchtaanval op Doha waarin Hamas-leiders werden gedood. Die actie, uitgevoerd dinsdag, leidde wereldwijd tot verontwaardiging en formele veroordeling door de VN-Veiligheidsraad; alle vijftien leden riepen op tot de-escalatie en wezen op de schending van Qatarse soevereiniteit. De aanval heeft ook diplomatieke gevolgen: Qatar’s premier overweegt zijn rol als bemiddelaar in de oorlog te herevalueren en reisde naar Washington voor overleg met Amerikaanse topfunctionarissen. De Amerikaanse president Donald Trump had naar verluidt kritiek op de aanval en wil Qatar als bemiddelaar behouden.
De oorlog heeft zich ook uitgebreid naar Jemen en de Rode Zee. De Houthi-rebellen hebben hun aanvallen op Israëlische schepen en doelen opgevoerd uit solidariteit met de Palestijnen; Israël repliceerde met luchtaanvallen op Jemen, waarbij volgens Houthi-bronnen tientallen doden en honderden gewonden vielen. Verder wordt gemeld dat bij eerdere aanvallen in juni Iraanse nucleaire faciliteiten zijn getroffen; Iran stelt dat verrijkt materiaal zwaar beschadigd is en werkt met het Internationaal Atoomenergieagentschap aan inspecties.
Op Europees niveau stemde het Europees Parlement voor een resolutie die onder meer oproept tot het opschorten van het handelsdeel van het associatieverdrag met Israël, evenals een onmiddellijk staakt-het-vuren en toe laten van humanitaire hulp. In Nederland wil het demissionaire kabinet zo snel mogelijk een stop op import uit Israëlische nederzettingen; minister David van Weel noemt het snelst haalbaar via bestaande sanctiewetgeving, in afstemming met andere EU-landen.
De crisis raakt ook culturele en maatschappelijke terreinen: het Festival van Vlaanderen in Gent verbood een optreden van de Münchner Philharmoniker onder leiding van de Israëlische dirigent Lahav Shani vanwege onduidelijkheid over zijn standpunt over het Israëlische beleid; dit leidde tot kritiek van Duitsland, dat waarschuwt tegen het verwijten van collectieve schuld aan Joden. En op humanitair vlak doneert de stichting van prins Harry en Meghan een half miljoen dollar aan hulpprojecten voor oorlogsslachtoffers en protheses voor kinderen in Gaza en Oekraïne.
Politiek loopt de agenda naar nieuwe diplomatieke stappen: op 22 september wordt aan de zijlijn van de VN-vergadering een conferentie over de tweestatenoplossing verwacht, waar meerdere landen (onder meer Frankrijk, Canada, het VK en België) mogelijk formeel de Palestijnse staat zullen erkennen. De Palestijnse missie bij de VN verwelkomde de aangenomen verklaring; Israëlische officials spreken van een 'politiek circus' en waarschuwen dat zulke resoluties volgens hen Hamas alleen maar aanmoedigen de strijd voort te zetten.