Alexander en Pavlov ontsnapten uit het Russische leger: dit is hun verhaal
In dit artikel:
Het aantal deserteurs binnen het Russische leger neemt toe, blijkt uit persoonlijke verhalen en interviews met hulporganisaties en mensenrechtenactivisten. Twee casussen leggen zowel de gevaren als de routes van vlucht bloot: die van de dertigjarige soldaat “Alexander” (namen gefingeerd) en van korporaal Pavlov uit Oost-Siberië.
Alexander raakte gewond nadat een granaat insloeg in het huis waar hij zich schuilhield en kreeg medisch verlof. Kort daarna kreeg hij dreigtelefoontjes en werd ervan beschuldigd laf te zijn. Hij probeerde onder te duiken met zijn vrouw, maar werd volgens haar verraden en door mannen opgepakt op straat. Na opsluiting bij andere vermeende deserteurs werd hij enkele maanden later opgespoord en teruggestuurd naar het front; zijn laatste woordjes naar zijn vrouw waren: “Als ik de kans krijg, schrijf ik je.”
Pavlov nam een bewuste beslissing om te vertrekken voordat een gevechtsopdracht hem waarschijnlijk het leven zou kosten. Na een nachtelijke ontsnapping legde hij tientallen kilometers te voet af en zocht hulp bij Get Lost, een organisatie die in 2022 door de antioorlogsactivist Grigory Sverdlin werd opgezet om Russische mannen te helpen dienst te ontlopen of te deserteren. Via omwegen slaagde Pavlov erin Rusland binnen te komen, werd later op een station rond Moskou aangehouden – deels door eigen onvoorzichtigheid met een treinkaart op zijn naam – maar ontsnapte opnieuw uit een open vrachtwagen en vond uiteindelijk onderdak en werk in een afgelegen stad.
Mensenrechtenactivisten benadrukken dat directe ontsnapping vanaf de frontlinie zelden lukt: het grensgebied staat vol militaire politie en controleposten, waardoor veel soldaten wachten op verlof of verwonding om weg te komen. Get Lost en experts waarschuwen dat de autoriteiten actief zoeken naar gedeserteerden via telefoongegevens, huiscontroles en surveillance bij familie of vrienden. Praktische tips voor wie onder de radar wil blijven zijn het vermijden van bankpassen en nieuwe simkaarten op eigen naam, geen woningen huren onder eigen persoonsgegevens en alleen via tussenpersonen met familie communiceren.
De verhalen illustreren zowel het verzet van individuele soldaten tegen terugkeer naar het front als de zware risico’s en het kat-en-muisspel met de Russische staat rondom opsporing en repatriëring.