Albanië laat belangrijke beslissingen aan AI over omdat veel politici corrupt zijn
In dit artikel:
Albanië heeft als eerste land ter wereld een ‘AI-minister’ benoemd: Diella (wat ‘Zonneschijn’ betekent). Premier Edi Rama presenteerde haar donderdag bij de samenstelling van zijn nieuwe kabinet, na een verkiezingszege van zijn partij. Diella krijgt de verantwoordelijkheid over alle openbare aanbestedingen, met name voor lucratieve infrastructuurprojecten die het land de komende jaren massaal uitvoert. Rama zegt dat zo de gunningen van menselijke beïnvloeding en omkoping worden gevrijwaard en dat procedures volledig transparant worden.
Diella is geen onbekende voor Albanezen: ze fungeert al als virtuele assistent op de overheidswebsite e-Albania, waar ze burgers helpt bij het aanvragen van documenten en bezoekers in traditionele klederdracht ontvangt. Rama meldt dat de AI stapsgewijs bevoegdheden krijgt om contracten aan te besteden en zelfs personeel aan te nemen. Met deze zet wil Albanië ook Brussel laten zien dat het corruptiebestrijding serieus neemt; de Europese Commissie noemde corruptie recent nog een belangrijke zorg in haar voortgangsrapport.
De keuze voor een AI-minister komt in een bredere context van intensieve modernisering en tegelijk schrijnende corruptiebestrijding in Albanië. Het armere Europese land legt veel wegen aan en renoveert decennialang verwaarloosde infrastructuur, wat enorme bouwopdrachten en dus grote belangen met zich meebrengt. De regering nam eerder al onconventionele maatregelen: een zeven jaar durende screening van alle circa 800 rechters en aanklagers door buitenlandse experts leidde ertoe dat ruim de helft vertrok, en zes jaar geleden werd de speciale opsporingsdienst SPAK opgericht om corruptie op hoog niveau te bestrijden. SPAK arresteerde onder anderen voormalige presidenten en zette recent de burgemeester van Tirana, Erion Veliaj, in voorarrest wegens vermeende miljoenenfraude via liefdadigheidsorganisaties van zijn vrouw — pijnlijk voor Rama omdat Veliaj een trouwe bondgenoot is.
De stap om een AI-minister aan te stellen stuit op kritiek. Tegenstanders beschuldigen Rama van het trekken van de publieke aandacht met een mediagenieke stunt zonder voldoende uitleg over hoe Diella concreet zal werken en wie verantwoordelijk blijft voor beslissingen. Critici wijzen ook op Rama’s confrontaties met SPAK en op zorgen over de grootschalige bouwontwikkeling in Tirana: wie profiteert ervan blijft volgens hen onduidelijk. Eerder dit jaar voerde Rama ook een algeheel TikTokverbod in na een moordzaak, een maatregel die terecht van politieke motieven werd beschuldigd en deels ondoeltreffend blijkt omdat gebruikers blokkades omzeilen.
Kortom: Albanië experimenteert met AI als instrument tegen corruptie en voor meer transparantie, terwijl het tegelijkertijd worstelt met institutionele woelingen, politieke controverse en de praktische en ethische vragen die zo’n digitale minister met zich meebrengt — zoals aansprakelijkheid, beveiliging, en de risico’s van algoritmische vooroordelen.