Al zes jaar zorgen over staalslakken: Dit is waarom Spijk het vertrouwen in de gemeente West Betuwe verloor
In dit artikel:
Het Gelderse dorp Spijk kampt al ruim zes jaar met een groot milieuprobleem nadat 670.000 ton staalslakken als bouwmateriaal werd gestort op een terrein tussen de A15 en het dorp. De stort, restafval van Tata Steel dat formeel als erkende bouwstof gold, werd in maart 2019 aan het licht gebracht toen Waterschap Rivierenland bij controles verhoogde waarden van zware metalen en kalk in het grond- en oppervlaktewater constateerde. De gemeente West Betuwe — toen nog maar net gevormd uit een fusie — liet het werk meteen stilleggen en legde de slakken in een tijdelijk depot om verdere verspreiding te beperken.
In juli dit jaar signaleerde het waterschap bovendien verhoogde PFAS-concentraties. Hoewel die volgens de waterbeheerder binnen de geldende lozingsnormen vielen, plaatste men uit voorzorg een extra koolfilter bij de zuivering op het depot om contaminanten tegen te houden voordat het water op de Linge wordt geloosd. Deze aanvullende maatregel werd op de website van het waterschap gedeeld, maar de gemeente West Betuwe informeerde de omwonenden niet actief over de nieuwe vondst of over andere maatregelen die zijn genomen — iets wat bewoners scherp bekritiseren.
Bewoners voelen zich jarenlang tekortgedaan en zoeken nu zelf naar deskundige informatie. Belangenorganisatie Stichting Spijk Natuurlijk Schoon organiseerde in september een eigen bijeenkomst met onafhankelijke experts, omdat de gemeente al negen maanden niet actief had gecommuniceerd behalve een eerdere luchtkwaliteitsmeting die geen direct gevaar voor de volksgezondheid aantoonde. Die geruststellende uitkomst neemt de onrust niet weg: inwoners wijzen op eerdere gebrekkige en late informatie-uitwisseling (onder meer bij een drukbezochte informatieavond in juni 2023) en willen zekerheid over langetermijnrisico’s.
De gemeente stelt dat zij via brieven, nieuwsbrieven en lokale media heeft gecommuniceerd en dat zij de communicatie van het waterschap ondersteunt. Tegelijkertijd erkent West Betuwe dat in eerste instantie niet duidelijk was dat staalslakken waren gestort; die informatie stond niet in de vergunning van de voorganger Lingewaal en was destijds niet verplicht om te vermelden. Landelijk nam staatssecretaris Thierry Aartsen eerder dit jaar een tijdelijke pauze op grootschalig gebruik van dit type bouwmateriaal.
De zaak is niet louter technisch: het vertrouwen tussen bewoners en gemeente is aangetast. Om dat te herstellen vragen omwonenden meer transparantie, opschoning en actieve betrokkenheid bij oplossingen — en dat de gemeente voortaan alle relevante informatie openlijk deelt via eigen kanalen.