Al 6 jaar weg, maar nooit gegaan. In zijn oude kantoor ontvangt Juncker nu in stilte lobbyisten
In dit artikel:
Jean-Claude Juncker, voormalig voorzitter van de Europese Commissie, houdt sinds december 2019 een kantoor in het Berlaymont‑gebouw in Brussel en is formeel aangesteld als onbezoldigd “speciaal adviseur (voormalig voorzitter)”. Vanuit daar reist hij wekelijks vanuit Luxemburg naar Brussel, overnacht hij geregeld en ontvangt hij politici, voormalige collega’s, journalisten, diplomaten en lobbyisten. Juncker zegt vaak met voorzitter Ursula von der Leyen te overleggen en onderhoudt naar eigen zeggen regelmatig telefonisch contact met commissarissen.
De samenloop van zijn fysieke aanwezigheid in het Commissiepand en het frequente bezoek van invloedrijke gasten wekt bezorgdheid over transparantie en mogelijke achterkamertjespolitiek. Juncker heeft in vijf jaar tijd minstens 74 mensen ontvangen, waaronder ambassadeurs uit China, Tunesië en Kazachstan (Margulan Baimukhan), oud‑commissarissen die nu als lobbyist werken (zoals Günther Oettinger en Phil Hogan), en prominente EU‑politici. Een ontmoeting met de Kazachse ambassadeur in december 2021 leidde tot een persbericht van die ambassade waarin Junckers steun voor economische samenwerking tussen Kazachstan en Luxemburg werd gesuggereerd — iets wat Juncker ontkent en waarbij ook mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat zo’n fotomoment politiek kan worden misbruikt.
Kern van de kritiek is dat Juncker niet onder dezelfde transparantieregels valt als zittende commissarissen: hij is niet verplicht ontmoetingen met lobbyisten te registreren of notulen openbaar te maken. Pogingen van journalisten om documenten over zijn activiteiten te verkrijgen leverden weinig op; de Commissie vond slechts 28 e‑mails die vanwege privacy niet werden vrijgegeven, en weigerde contracten openbaar te maken. De Commissie stelt dat Juncker op basis van aaneengesloten tweejarige contracten werkt en zegt dat verlengingen zijn toegekend om van zijn ervaring te blijven profiteren. Na vragen van Follow the Money werd een eerder op de website vermelde einddatum van 2029 stilzwijgend aangepast naar november 2026.
Juridisch en ethisch geven experts aan dat dit probleematisch is. Emilia Korkea‑aho (specialist in lobbyen) waarschuwt dat bezoekers via Juncker achter de schermen invloed kunnen uitoefenen op EU‑beleid en dat niemand echt “immuun” is voor beïnvloeding. Daniel Sarmiento (EU‑recht) stelt dat het vooral om de schijn van beïnvloeding gaat: een voormalig voorzitter die in het Commissiepand lobbyisten ontvangt, zendt een krachtig signaal uit, zelfs als hij geen concrete instructies geeft. Human Rights Watch en het Europees Parlement hebben de instellingen daarnaast herhaaldelijk opgeroepen om bij contacten met landen als Kazachstan nadrukkelijk aandacht te vragen voor mensenrechten — iets wat Juncker erkende niet met de Kazachse ambassadeur te hebben besproken.
Juncker zelf bagatelliseert zijn rol: hij zegt geen concreet, beleidsgebonden advies te geven, meer vragen te beantwoorden en vooral een vriend van Von der Leyen te zijn. De Commissie houdt zich vaag over de frequentie en inhoud van hun contacten en bevestigt alleen dat er “regelmatig contact” is geweest. Omdat er weinig tot geen formele verslaglegging bestaat, blijft onduidelijk of en wanneer ontmoetingen van Juncker tot beleidsbeïnvloeding hebben geleid.
Belangrijke vragen blijven onbeantwoord: wie bepaalt de reikwijdte van Junckers werk, hoe worden mogelijke belangenconflicten voorkomen, en hoe is toezicht en verantwoording geregeld wanneer een oud‑voorzitter actief blijft in het hart van de Commissie? Critici noemen het gebrek aan transparantie en de mogelijke schijn van voorkeursbehandeling zorgelijk; voorstanders wijzen op Junckers ervaring en de wens van de Commissie om daar langer van te profiteren. Follow the Money en samenwerkende journalisten blijven onderzoeken hoe macht en invloed in Brussel in de praktijk worden uitgeoefend.