'AI-minister' gaat in Albanië vergunningen voor nieuwe wegen verlenen: 'Dit is geen science fiction'
In dit artikel:
Premier Edi Rama stelde donderdag in Tirana een opmerkelijke nieuwkomer in zijn kabinet voor: Diella, een AI-minister wiens naam ‘Zonneschijn’ betekent. Als eerste land ter wereld geeft Albanië een kunstmatige intelligentie de verantwoordelijkheid over alle openbare aanbestedingen — van wegen tot renovaties — omdat men rekent op algoritmes die niet omkoopbaar zijn en die volgens Rama voor volledige transparantie kunnen zorgen. Diella, die al als virtuele assistent op de overheidswebsite e-Albania dienstdoet, mag volgens Rama ook eigen personeel aannemen en wordt stapsgewijs bevoegd voor het gunnen van overheidscontracten.
De maatregel komt terwijl Albanië, een van de armste landen van Europa, flink investeert in infrastructuur na jaren van verwaarlozing. Tegelijkertijd is corruptie een hardnekkig probleem en het grootste struikelblok op de weg naar EU-lidmaatschap. In EU-rapporten wordt nog steeds ernstige bezorgdheid geuit over vriendjespolitiek; Rama wil met innovatieve stappen, waaronder Diella, laten zien dat zijn regering dit serieus aanpakt. Hij kondigde bovendien aan dat hij streeft naar EU-lidmaatschap in 2030, een doel dat in Brussel als optimistisch wordt beschouwd.
De AI-aanpak bouwt voort op eerdere, soms onconventionele anti-corruptiemaatregelen: een zeven jaar durende internationale doorlichting van meer dan 800 rechters en aanklagers, waaruit ruim de helft verdween; de oprichting van de speciale opsporingsdienst SPAK zes jaar geleden, die onder meer twee voormalige presidenten en andere hoge functionarissen onderzocht; en recente arrestaties, zoals die van Tirana’s burgemeester Erion Veliaj, een vertrouweling van Rama, die in voorarrest zit wegens beschuldigingen van miljoenen uit bouwprojecten via liefdadigheidsstructuren.
Rama’s zet stuntte met Diella echter ook kritiek los. Tegenstanders zeggen dat hij met mediagenieke acties de aandacht naar zichzelf trekt zonder duidelijk te maken hoe de AI precies zal functioneren en toezicht, aansprakelijkheid en manipulatie worden gewaarborgd. Eerder dit jaar veroorzaakte hij ook controverse met een landelijk TikTokverbod na een scholiermoord — een maatregel die veel burgers via VPN’s omzeilen en door sommigen wordt gezien als politiek gemotiveerd.
Al met al is Diella een symbolische en praktische poging van Albanië om corruptie te bestrijden en Brussel te imponeren, maar de effectiviteit en de juridische en politieke implicaties blijven omstreden.