'Afschaffing cum laude promovendi lost ongelijkheid academische wereld niet op'
In dit artikel:
De Universiteit Twente stopt als eerste Nederlandse universiteit met het toekennen van de cum-laude-onderscheiding bij promoties; dat besluit maakte de instelling gisteren bekend. De wijziging gaat in per 2026 en maakt deel uit van een nieuw promotiereglement waar de universiteit momenteel aan werkt. Volgens de UT hangt de huidige toekenning te veel van subjectieve factoren af; de maatregel moet eerlijkheid en transparantie vergroten.
Het besluit volgt op onderzoek van socioloog Thijs Bol (Universiteit van Amsterdam), dat uit data van 2011–2021 (5239 promovendi) laat zien dat ongeveer 5 procent van promovendi met lof afstudeert en dat mannen bijna twee keer zo vaak de onderscheiding krijgen als vrouwen. Bol concludeert dat cum laude ongerechtvaardigde ongelijkheid creëert en dat een veel grotere groep promovendi ook excellent is zonder dat predicaat. Hij wijst erop dat beoordelingen beïnvloed worden door afkomst, persoonlijkheid, sociaal milieu en taalvaardigheid, waardoor kwaliteit moeilijk eerlijk te waarderen is.
Yvonne Benschop (Radboud Universiteit, voorzitter Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren) noemt het schrappen een “goede eerste stap”: het erkent genderongelijkheid, maar lost de systematische ongelijkheid in academische selectieprocessen niet op. Zij pleit voor een bredere waardering van wetenschappelijke kwaliteiten—zoals samenwerking, interdisciplinariteit en maatschappelijke impact—om eerlijke beoordeling te bevorderen. Bovendien benadrukt ze dat sectorbrede invoering nodig is, omdat cum laude nog invloed kan hebben op loopbaankansen en financiering.
Ook de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) voert al veranderingen door om beoordelingspraktijken inclusiever te maken; sinds 2019 werkt zij met ideeën als het evidence-based cv. NWO laat weten dat cum laude nog steeds vermeld kan worden bij subsidieaanvragen en geeft geen antwoord of dat in de toekomst zal veranderen. De koepel Universiteiten van Nederland heeft nog geen signalen dat andere universiteiten Twente zullen volgen, waardoor het besluit voorlopig een eenmalige maatregel blijft.