Advocatenorde wijst alleen linkse partijen aan als rechtsstatelijk
In dit artikel:
De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) heeft maandag opnieuw de verkiezingsprogramma’s van partijen onderzocht op hun naleving van de rechtsstaat — met name gelijke behandeling, toegang tot een onafhankelijke rechter en betrouwbaarheid van de overheid. Uit de quick scan blijkt dat slechts drie partijen zonder bezwaar uit de toets komen: Partij voor de Dieren, GroenLinks-PvdA en Volt. Van de vijftien onderzochte programma’s vertonen er twaalf op één of meer punten kwetsbaarheden ten opzichte van rechtsstatelijke normen.
De beoordeling is een zuiver juridische analyse van de woordelijke tekst van de programma’s; partijen konden hun voorstellen niet toelichten en politieke of bestuurlijke overwegingen werden niet meegewogen. Daardoor vallen ook maatregelen die bedoeld zijn om knelpunten op te lossen — zoals het verkorten van bezwaarprocedures bij woningbouw of het beperken van administratieve rompslomp — snel onder “beperking van rechtsbescherming”, en krijgen onder meer CDA, VVD, NSC en zelfs Volt waarschuwingen.
Opvallend is dat ook centrumpartijen als CDA en D66 rode vlaggen krijgen: het CDA vanwege het plan asielprocedures buiten Europa te regelen (wat volgens de commissie kan botsen met het non-refoulementbeginsel), en D66 vanwege het voorstel bedreigde personen anoniem aangifte te laten doen (wat spanning zou geven met het recht van verdachten op een eerlijk proces). Veel voorstellen van partijen als BBB, PVV, JA21 en FVD over asielstoppen of strikte instroombeperking worden eveneens als problematisch beoordeeld.
Critici wijzen erop dat de toetsing bevooroordeeld lijkt omdat juist partijen die weinig willen veranderen in bestaande verdragen ongeschonden blijven, terwijl partijen die veranderingen voorstellen opvallend vaak rode kaarten krijgen. Juristen merken ook op dat het non-refoulementbeginsel niet zonder meer absolute uitsluiting betekent; binnen verdragskaders zijn beleidsruimtes om migratiecapaciteit te regelen. De NOvA waarschuwt dat de uitkomsten zorgwekkend zijn en benadrukt de noodzaak van een rechtsstatelijke toetsing, maar de methode en praktische toepasbaarheid van deze quick scan roepen vragen op.