Advocaat Räsänen: Uitspraak zal ook buiten Finland doorwerken
In dit artikel:
Matti Sankamo treedt donderdag op als verdediger van parlementslid Päivi Räsänen bij het Finse hooggerechtshof, een zeldzaam moment: het hof behandelt normaal gesproken zaken schriftelijk en mondelinge zittingen komen nauwelijks voor. Sankamo vermoedt dat de publieke belangstelling voor de zaak — Räsänen is een bekend politicus — de reden is dat rechters nu toch partijen hebben opgeroepen.
De zaak draait om een tweet uit 2019 en een brochure uit 2004 getiteld "Man en vrouw schiep Hij hen". Lagere rechtbanken spraken Räsänen in 2022 en 2023 vrij; het hooggerechtshof toetst nu of die vonnissen juridisch juist zijn verwerkt. De aanklagers hebben hun eis versmald: het gaat niet langer om een eerder radio-interview met satirische ondervraging (die beschuldiging is van tafel), maar alleen nog om die twee publicaties. Juridisch is dit volgens Sankamo uitzonderlijk omdat het de eerste keer zou zijn dat de haatzaaiingsbeschuldiging in Finland rechtstreeks met religie wordt verbonden — een zaak die nieuw recht kan vormen.
Bij de kern van het debat staat niet de feitenvaststelling — er bestaat geen controverse over wat Räsänen precies schreef — maar haar bedoeling en de spanning tussen vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. De beslissende tweet bevatte vooral een foto van een Bijbeltekst en een neutrale vraag aan de Evangelisch-Lutherse Kerk; volgens Sankamo was die bijbeltekst bepalend voor de aanklacht. Hij wijst erop dat het in Finland traditie is dat de staat zich niet laat gelden over de uitleg van religieuze teksten, waardoor strafrechtelijke vervolging op dit vlak ongewoon is.
Sankamo benadrukt dat het hooggerechtshof, anders dan de lagere rechters, meer bezig is met het scheppen van precedenten die landelijk gelden. Hij bereidt zich daarom voor om de essentie van de verdediging helder te herhalen, ook met het oog op de internationale uitstraling van de uitspraak. Voor argumenten keek hij onder meer naar de Zweedse zaak rond predikant Åke Green, die na hogere vrijspraken ook relevant werd voor juridische duiding over religieuze uitlatingen en haatzaaien.
Wanneer het hof uitspraak doet, is onduidelijk; er is geen vaste termijn. Sankamo hoopt op een oordeel begin januari, maar waarschuwt dat dat afhangt van de werkdruk van de rechters. Als Räsänen opnieuw vrijgesproken wordt, is de zaak definitief afgehandeld; bij een veroordeling ligt een beroep bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg voor de hand. Sankamo zelf zegt rustig en goed voorbereid te zijn na jarenlange voorbereiding op deze laatste zitting.