Advies aan Jetten en Bontenbal: praat eerst over de bron waaruit jullie putten
In dit artikel:
Tijdens een veldbezoek in het arme noorden van Colombia, waar droogte en de dreiging van rebellen het leven zwaar maken, troffen de woorden van PVV-leider Geert Wilders de auteur extra hard: Wilders stelde dat Nederlandse keuzes mogelijk wat meer honger in Afrika rechtvaardigen om hier problemen te voorkomen. De schrijver — bestuurder van ontwikkelingsorganisatie Woord en Daad — vergelijkt de dorre landschappen en eenvoudige woningen in Colombia met de Sahel en beschrijft hoe de persoonlijke verhalen van mensen daar de kille uitspraak menselijker en pijnlijker maken.
Politiek speelt dit uitlating in een bredere Nederlandse context: na de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober heeft verkenner Wouter Koolmees D66 en het CDA aangewezen om een positieve agenda te smeden rond thema’s als migratie, wonen, veiligheid en defensie, stikstof en het investeringsklimaat. De onderhandelaars aan tafel worden D66-leider Rob Jetten en CDA-leider Jan Bontenbal genoemd. Hoewel iedereen het erover eens is dat de genoemde onderwerpen moeten worden aangepakt, zijn de uitgangspunten van D66 en CDA wezenlijk verschillend: D66 put uit sociaalliberale waarden als individuele vrijheid en gelijke kansen, CDA uit christendemocratische gemeenschapswaarden en traditie.
De auteur houdt vast aan twee punten. Ten eerste is Wilders’ uitspraak volgens hem veelzeggend voor een bepaald wereldbeeld en moreel onaanvaardbaar voor partijen die uitgaan van fatsoen en internationale solidariteit. Ten tweede waarschuwt hij de onderhandelaars voor de valkuil van te veel compromissen — “een beetje meer van dit en een beetje minder van dat” — waardoor fundamentele waarden kunnen verwateren en later knellen in de regeringsperiode.
Als advies geeft hij dat Jetten en Bontenbal eerst diepgaand met elkaar moeten spreken over de bronnen van hun morele overtuigingen, elkaar moeten proberen te begrijpen en vooral meer moeten luisteren dan onderhandelen in de beginfase. Alleen zo, stelt hij, kan er ruimte ontstaan voor overeenkomsten zonder dat de kernwaarden van beide partijen worden weggehakt. Daarmee pleit de auteur voor een waardengedreven, empathische aanpak van de formatie, in plaats van louter tactisch gewikt en gewogen compromissen.