Actiegroep Kick Out Zwarte Piet stopt: 'Nederland moet stokje overnemen'
In dit artikel:
Na vijftien jaar stopt actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP). Oprichter Jerry Afriyie maakt bekend dat de groep op 5 december, de verjaardag van Sinterklaas, zichzelf opheft omdat volgens hen de belangrijkste doelen zijn bereikt en het tijd is dat Nederland het werk overneemt. Afriyie roept burgers op het debat voort te zetten: "Nu ben jij aan zet."
De afscheidsdatum valt samen met twee geplande protesten: bij de landelijke intocht op Texel en in Yerseke. Het protest op Texel ging niet door omdat daar alleen roetveegpieten zouden verschijnen; de intocht in Yerseke werd afgelast uit vrees voor onveilige situaties. KOZP wijst erop dat hun aanpak ook anderszins effect heeft gehad: waar Zwarte Piet vroeger veelvuldig voorkwam, is in verreweg de meeste gemeenten inmiddels de roetveegpiet de nieuwe norm.
Bij de start in 2010/2011 formuleerde KOZP drie concrete eisen: structureel onderwijs over het koloniale en slavernijverleden, een nationale herdenking van het slavernijverleden en het verdwijnen van Zwarte Piet. Volgens Afriyie zijn verplichte lessen over het koloniale verleden opgenomen in het curriculum, is er financiële steun vrijgemaakt voor de herdenking op 1 juli en is Zwarte Piet uit de normale speelruimte gehaald. Tegelijk erkent KOZP dat racisme niet meteen verdwenen is; ongeveer een derde van de Nederlanders wil Zwarte Piet nog altijd behouden.
De groep ontstond na de eerste landelijke protestactie in 2011 tijdens de intocht in Dordrecht, waarbij Afriyie en kunstenaar Quinsy Gario in stilte langs de route stonden met protestkleding en later hardhandig werden gearresteerd. De Nationale Ombudsman oordeelde later dat het politieoptreden disproportioneel was en de vrijheid van meningsuiting schaadde. De strijd kostte KOZP-leden veel: Afriyie spreekt over verlies en trauma, maar ook over doorbraken waarin mensen soms hun kijk wijzigden.
Belangrijke kantelmomenten waren onder meer de internationale druk: in 2015 riep het VN-Comité voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie Nederland op maatregelen te nemen tegen schadelijke stereotypering rond Zwarte Piet. In Nederland leerde het debat langzaam veranderen; experimenten met alternatieve Pieten en de geleidelijke overstap door gemeenten droegen bij aan die omslag. Activisten zoals Marisella de Cuba benadrukken het persoonlijke aspect: hun inzet was vaak ingegeven door het troosten en weerbaar maken van kinderen die ermee te maken kregen.
KOZP sluit af met de oproep dat Nederlanders zelf verantwoordelijkheid nemen voor een inclusief Sinterklaasfeest waar alle kinderen fijn aan kunnen deelnemen.