Aardbevingen in Afghanistan tonen kwetsbaarheid van vrouwen onder talibanregime
In dit artikel:
De recente aardbevingen in Oost-Afghanistan, met zware naschokken, leggen volgens hulpverleners en lokale bronnen pijnlijk bloot hoe de talibanregels het leed van vrouwen verergeren. De autoriteiten schatten het dodental op ongeveer 2.200 en spreken van meer dan 3.500 gewonden; vooral de provincies Kunar en Nangarhar zijn zwaar getroffen. Landschappen en wegen zijn geblokkeerd door aardverschuivingen en puin, waardoor hulpverleners aangewezen zijn op helikopters en rudimentaire medische posten.
In een context van armoede, een wankel zorgsysteem en herhaalde natuurrampen heeft veel van de bevolking sowieso weinig toegang tot zorg. Voor vrouwen komen er extra barrières bij: mannelijke artsen mogen volgens de geldende regels in veel situatie geen vrouwelijke patiënten behandelen en er is al jaren een tekort aan vrouwelijk medisch personeel. Dat tekort is deels een direct gevolg van het beleid van de taliban: meisjes mogen doorgaans alleen basisonderwijs volgen, universiteiten zijn sinds de machtsovername vier jaar geleden afgesloten voor vrouwen en veel vrouwelijke artsen zijn het land ontvlucht. Bovendien geldt op veel plekken een verbod op vrouwenarbeid, al wordt dat niet overal even streng toegepast.
De combinatie van deze maatregelen en sociale terughoudendheid kost levens: families aarzelen soms om gewonde vrouwen en meisjes naar hulp te brengen omdat er geen vrouwelijke verzorgers zijn, en proberen eerst zelf te helpen — waardoor kostbare tijd verloren gaat. In enkele grotere steden proberen privéklinieken of stille initiatieven toch vroedvrouwen en vrouwelijke tandartsen op te leiden, maar deze initiatieven blijven marginaal. Privéziekenhuizen lijken soms soepeler te worden behandeld, zolang ze belastingen blijven betalen.
Het artikel beschrijft ook schrijnende individuele gevallen van geweld en intimidatie: een anonieme ziekenhuismedewerkster die zich verzet tegen ontslag werd volgens haar getuigenis ontvoerd, gefolterd, groepsgeweld aangedaan en achtergelaten met levensbedreigende verwondingen. Dergelijke misstanden, en de angst voor willekeur door zedenpolitie in steden als Kabul, leiden er bij veel meisjes toe dat ze thuis blijven of zelfs gevangen worden gezet; sommige slachtoffers zien zich geconfronteerd met stigmatisering en nemen hun eigen leven.
Internationaal reageert het Westen met sancties en bevriezing van ontwikkelingshulp in een poging druk uit te oefenen op de taliban, maar tot dusver met weinig zichtbare verbeteringen voor vrouwen. Tegelijk zoeken sommige landen, om strategische of economische redenen of vanwege afspraken over terugkeer van afgewezen asielzoekers, toenadering tot het regime: afgelopen juli was Rusland het eerste land dat de regering officieel erkende. De combinatie van natuurrampen, politieke isolatie en genderapartheid maakt hulpverlening aan vrouwen in Afghanistan extra problematisch.