Aantal fietsdoden en ernstig gewonden zorgwekkend hard gestegen

In dit artikel:

Nieuw onderzoek van het RIVM en VeiligheidNL laat zien dat het aantal fietsongelukken veel hoger is dan uit officiële cijfers blijkt: het merendeel van de slachtoffers belandt niet op de spoedeisende hulp en ontbreekt daardoor in politie- of ambulancegegevens. Van de fietsers die een ongeval krijgen gaat 85% niet naar de eerste hulp; ongeveer een kwart zoekt wel een huisarts, maar bijna zes op de tien keren direct naar huis. Het gaat vaak om kneuzingen, schaafwonden en soms open wonden, en ruim een kwart meldt zich voor minstens één dag ziek voor werk of school — wat aantoont dat ook ‘lichtere’ ongevallen aanzienlijke maatschappelijke en arbeidsdeelnamegevolgen hebben.

Afgelopen jaar overleden 224 fietsers en waren 21.500 bij een verkeersongeval betrokken; de afgelopen vijftien jaar nam het aantal doden en ernstig gewonden sterk toe. Het nieuwe onderzoek vult die cijfers aan door ook de minder zware letsels in kaart te brengen. Opvallend is dat jongeren onder 25 jaar de hoogste incidentie hebben: jaarlijks krijgt 1 op de 18 middelbare scholieren (12–17 jaar) te maken met fietsletsel. Dat contrasteert met officiële datasets, waarin oudere fietsers vaker als slachtoffers verschijnen — waarschijnlijk omdat zij bij een val sneller medische spoedzorg nodig hebben.

Wat de oorzaken betreft staan onoplettendheid en slecht wegdek bovenaan: in ongevallen speelt onoplettend gedrag van de fietser in circa 20% van de gevallen een rol en van een andere weggebruiker in ongeveer 30%. Ook oneffenheden, gladheid en slecht onderhoud veroorzaken veel valpartijen; dat verklaart deels waarom bij zes op de tien ongevallen geen andere verkeersdeelnemer betrokken is. E-bikes verhogen het risico merkbaar: gebruikers hebben ruim 1,5 keer vaker kans op een ongeval, en voor 50-plussers is dat risico ongeveer twee keer zo hoog.

Hoewel de kans relatief laag blijft — jaarlijks krijgen ongeveer 2 op de 100 Nederlanders een fietsongeluk — is het risico gezien de omvang van het fietsgebruik (gemiddeld bijna 4,5 uur per week; 60% van de bevolking fietst wekelijks) maatschappelijk relevant. Voor lopen geldt een vergelijkbare incidentie (bijna 2 op de 100 per jaar) met vergelijkbare oorzaken; botsingen met andere weggebruikers zijn bij voetgangers zeldzaam. Het aantal voetgangersdoden is sinds 2020 wel gestegen; vorig jaar kwamen 59 voetgangers in het verkeer om het leven.