Ds. Otte: Waarom wordt AI niet ingezet bij aanpassen Statenvertaling?

In dit artikel:

Ds. W.M. Otte (predikant in de Protestantse Kerk, verbonden aan het Interkerkelijk Dovenpastoraat en docent epidemiologie aan de Universiteit Utrecht) heeft met hulp van kunstmatige intelligentie een eerste opzet gemaakt voor meerdere varianten van de Statenvertaling. Hij sluit zich aan bij de wens van de Gereformeerde Bijbelstichting en de stuurgroep rond “Statenvertaling 2027” om de SV te behouden, maar betoogt dat AI het revisieproces aanzienlijk kan versnellen en goedkoper kan maken.

Otte liet AI vier varianten produceren op basis van vier Bijbelhoofdstukken: drie mengvormen tussen oorspronkelijke SV en de Herziene Statenvertaling (HSV) in verschillende verhoudingen (bijv. 75% SV / 25% HSV en andersom) en een herziene versie van de HSV (HSV 2.0). Zijn idee is dat verschillende contexten om verschillende formaten vragen — bijvoorbeeld een meer behoudende SV-variant “voor bij grootmoeder aan tafel”, een meer moderne mix voor schooldagopeningen en een toegankelijke HSV 2.0 voor evangelisatie.

Voordelen die Otte noemt zijn snelheid (een heel Bijbelboek kan in één avond door AI worden herzien mits daarna handmatige controle), lage kosten (hij schat ongeveer €400 voor het herzien van de hele Bijbel en zo’n €600 om ook alle kanttekeningen te vernieuwen) en het vrijmaken van middelen voor urgente projecten zoals een Bijbel in gebarentaal. Hij benadrukt dat de SV-identiteit behouden kan blijven door als basis de Textus Receptus te gebruiken, kanttekeningen mee te nemen en de zinsstructuur zoveel mogelijk te bewaren.

Otte erkent bezwaren: bronteksten moeten in een serieuze revisie wel worden betrokken, de geestelijke intentie van de Statenvertalers kan een AI niet zelf hebben, en er is risico op wildgroei met meerdere versies. Daartegenover stelt hij dat menselijke keuzes en toetsing door reformatorische theologen en taalkundigen onmisbaar blijven en dat heldere kaders voorkomen dat variatie uit de hand loopt. Als het voorgestelde stappenplan wordt gevolgd en gecontroleerd, verwacht hij een herziene editie nog voor Kerst beschikbaar te kunnen hebben.

Kortom: Otte ziet AI als een efficiënt en betaalbaar instrument om de SV te renoveren zonder de traditie prijs te geven, mits menselijk toezicht, behoud van brontekstprincipes en duidelijke grenzen voor het gebruik van varianten.