65 jaar vrij verkeer in de Benelux, maar valt er iets te vieren?
In dit artikel:
Dit jaar markeert 65 jaar sinds de invoering van de afschaffing van grenscontroles voor personenverkeer tussen Nederland, België en Luxemburg — een mijlpaal die de Benelux Unie wil vieren, maar die niet onomstreden is nu controles op veel plekken terugkeren. Een concreet en recent voorbeeld is het Gelderse grensdorp Beek. Sinds Duitsland op de A12 controles op illegale migranten uitvoert, wijken automobilisten uit naar de kleine overgangen bij Beek, met als gevolg files, gevaarlijk rijgedrag, bijna-botsingen en openbare overlast.
De gemeente Montferland besloot daarom de grensovergangen voor auto’s volledig af te sluiten. Eerdere maatregelen zoals eenrichtingsverkeer en verkeersregelaars bleken onvoldoende; als compromis komen er nu zogenoemde landbouwsluizen: doorgangen die alleen toegankelijk blijven voor voetgangers, fietsers, tractoren en hulpdiensten. Voor bewoners betekent dit vaak een flinke omweg naar Duitse tankstations of winkels. Wethouder Jeanette Derksen vindt de maatregel onvermijdelijk zolang de Duitse controles blijven, maar pleit tegelijk voor minder hinderlijke alternatieven, bijvoorbeeld meer mobiele controles verder van de grens zodat doorgaand verkeer op de snelweg blijft.
Ook Frans Weekers, secretaris‑generaal van de Benelux Unie en oud-VVD-bewindsman, uit zijn ongenoegen over het herinvoeren van grenscontroles. Hij wijst erop dat de Benelux decennia geleden al pionierde met open grenzen — een ontwikkeling die veel economische welvaart bracht — en waarschuwt dat terugkeer naar nationale, klassieke grenscontroles nadelige gevolgen heeft voor grenswerkers en handel. Tegelijk erkent hij de publieke zorg over illegale migratie en grensoverschrijdende criminaliteit. Zijn voorstel is om die problemen gezamenlijk aan te pakken: gemeenschappelijke patrouilles, gerichte controles op plekken met de hoogste pakkans en samenwerking via nieuwe politieverdragen binnen de Benelux, in plaats van permanente controles op alle binnengrenzen. Weekers waarschuwt dat nationaal zoeken naar oplossingen het risico van economische schade en bureaucratische rompslomp in zich draagt — een vergelijking met de gevolgen van Brexit wordt expliciet gemaakt.
Kortom: hoewel de historische openheid van de Benelux nog steeds gezien wordt als een economische troef, leidt actuele veiligheids- en migratiepolitiek tot lokale spanningen en praktische ingrepen aan grensovergangen. De discussie draait nu om de balans tussen handhaving en hinderbeperking: landelijke en internationale samenwerking en slimme, mobiele aanpakken worden naar voren geschoven als alternatief voor het terugbrengen van klassieke grensposten.