1 op 5 mensen met chronische aandoening langdurig zonder werk

In dit artikel:

Eind 2022 zat 22 procent van de 30- tot 65-jarigen met een chronische aandoening al minstens vier jaar onafgebroken zonder betaald werk; dat is hoger dan het algemene aandeel van 16 procent. Dat blijkt uit recente cijfers van het CBS en Nivel, gebaseerd op huisartsenregistraties. Een chronische aandoening is hierbij een niet (volledig) te genezen fysieke of psychische klacht.

Ruim de helft (ongeveer 55 procent) van de 30‑tot‑65‑jarigen heeft één of meer chronische aandoeningen. Bijna 3 procent heeft een chronische psychische aandoening, meestal gecombineerd met lichamelijke aandoeningen. Onder mensen met een chronische psychische aandoening is het aandeel dat langdurig geen werk heeft uitzonderlijk groot: ongeveer de helft staat vier jaar of langer buiten de arbeidsmarkt. Als naast de psychische aandoening ook meerdere lichamelijke aandoeningen aanwezig zijn, stijgt dat aandeel naar bijna 60 procent. Dat is meer dan twee keer zo hoog als bij mensen met meerdere lichamelijke aandoeningen zonder psychische problemen.

Ook specifieke groepen laten hoge cijfers zien: bij mensen met neurologische aandoeningen (zoals MS, Parkinson of epilepsie) is 39 procent langdurig zonder werk. Personen met een functiebeperking of handicap hebben gemiddeld eveneens vaak geen betaald werk op de lange termijn (34 procent); zulke beperkingen hebben meestal een lichamelijke oorzaak, maar komen relatief weinig voor in deze leeftijdsgroep (ongeveer 1 procent).

Andere chronische aandoeningen komen vaker voor maar hangen minder sterk samen met langdurige werkloosheid. Chronische huidaandoeningen bijvoorbeeld treffen circa 12 procent van de 30‑tot‑65‑jarigen en gaan relatief zelden samen met langdurig geen werk.

De cijfers onderstrepen grote verschillen in arbeidsdeelname binnen de groep mensen met chronische ziekten, met name een sterke kwetsbaarheid voor wie psychische aandoeningen heeft of meerdere aandoeningen combineert. Dit heeft implicaties voor beleid en re-integratie: maatwerk en aandacht voor geestelijke gezondheid lijken belangrijk om langdurige uitsluiting van de arbeidsmarkt tegen te gaan.